सुर्खेत ६ फागुन। भोकमरि र पछ्यौटेपनसँग जोडिदै आइएको कर्णाली प्रदेशमा खाद्य अभाव हुनुमा खाद्यान्न भन्दा पनि संस्कारले मुख्य भूमिका खेलेको विज्ञहरुले बताएका छन्।
कर्णालीको राजधानी सुर्खेतको वीरेन्द्रगरमा जारी कर्णाली उत्सको दोस्रो दिन शनिबार भोक र भोजन शत्रमा बोल्ने बक्ताहरुले भोकसंग जोडेर कर्णालीमाथि बनाइएको भाष्य नै परिवर्तन गर्नुपर्ने बताए।
कार्यक्रममा कर्णाली प्रदेशका भूमि व्यवस्था, कृषि तथा सहकारी मन्त्री भीमप्रकाश शर्माले खाद्य संस्कार नै परिवर्तन गर्नुपर्ने बताए।
‘भोक मार्न भोजन खाएरमात्रै हुँदैन। भोजनले मान्छेलाई पार्ने प्रभावको बारेमा सोच्नुपर्ने हुन्छ,’ मन्त्री शर्माले भने, ‘जहाँको खाद्यान्नले त्यही पुग्छ भन्ने हिसाबले हामी गयौँ भने पुग्दैन। धानको बाला नफल्ने ठाउँ पनि उन्नत देश छ भने हामी कर्नालीका मान्छे कसरी गरिब भयौं त ?’ उनले खाद्य सुरक्षासम्बन्धी नियमावली बनिरहेको र नियमावली बनेपछि कर्णालीमा अझ सजिलो हुने बताए।
खाद्य सुरक्षावीद् डाक्टर यमुना घलेले संविधानले नै खाद्य अधिकार सुनिश्चित गरे पनि व्यवहारमा भने लागू हुन नसकेको बताइन।
‘कर्नालीमा भोकका कारण विकासको राजनीतिकीकरण गरिएको छ,’ घलेले भनिन्, ‘हाम्रो घरभित्रको बच्चा ख्याउटे हुनु, किशोरी गर्भवती हुनु र महिला रक्तअल्पता हुनु भनेको के कर्नालीमा खाद्य सुरक्षा भएको हो ? खाने संस्कृतिमा पनि अभाव छ। कोदो समस्या हैन सोच समस्या हो।’
परिकारयात्री केदार शर्माले मानवजातीको विकास भएपछि मान्छेलाई भोकले नै संसार घुमाएको बताउँदै भोकलाई आदि सत्ताका रुपमा ब्याख्या गरे।
‘मानवजातिको विकास भएपछि संसार घुमाएको भोकले हो। मेरो पुर्खालाई जुम्लाबाट इलाम पुर्याएको पनि भोकले हो,’ शर्माले भने, ‘खाने कुरालाई भोकका रुपमा मात्रै सिमित गर्यौं भने आधारभूत हुन्छ। खाने कुरालाई उत्सवका रुपमा लिनुपर्छ।’
